Radca prawny, prawnik czy adwokat? Jaką kancelarię prawną wybrać?

W życiu wielu z nas przychodzi taki moment, w którym wskazane jest skorzystanie z pomocy prawnika. Powody mogą być rozmaite. Możemy potrzebować pełnomocnika do sprawy rozwodowej, spadkowej czy gospodarczej, obrońcy w sprawie karnej, czy też porady prawnej w sprawie pracowniczej.

Stajemy wówczas przed dylematem: kto lepiej sprawdzi się w mojej sprawie: prawnik, radca prawny czy adwokat? A może mecenas? Co lepsze: kancelaria radcy prawnego czy kancelaria adwokacka?

Sporo osób wciąż ma problem ze znalezieniem różnic pomiędzy profesjami prawnika, radcy prawnego i adwokata. Dlatego z tego poradnika dowiesz się

1. Kim jest prawnik?

2. Czy osoba mająca "tylko" tytuł prawnika może świadczyć usługi prawne?

3. Kim jest radca prawny?

4. Radca prawny czym się zajmuje?

5. Kim jest adwokat?

6. Kim jest mecenas?

7. Kim jest aplikant radcowski / aplikant adwokacki?

8. Radca prawny a adwokat — podobieństwa.

9. Adwokat a radca prawny — różnice.

10. Adwokat czy radca prawny kto jest lepszy?

11. Czym kierować się przy wyborze radcy prawnego? Jaką kancelarię prawną wybrać?

1. Kim jest prawnik?

Prawnik to osoba, która ukończyła studia prawnicze, czyli posiada tytuł magistra prawa.

Prawnik nie posiada dodatkowego tytułu zawodowego, takiego jak na przykład: radca prawny, adwokat, prokurator, sędzia, notariusz, doradca podatkowy czy doradca restrukturyzacyjny.

2. Czy osoba mająca "tylko" tytuł prawnika może świadczyć usługi prawne ?

Prawnik jak najbardziej może udzielać porad prawnych czy też sporządzać różnego rodzaju umowy.

Nie posiada jednak takich uprawnień jak radca prawny czy adwokat.

To oznacza, że bez uprawnień zawodowych radcy prawnego bądź adwokata prawnik nie może reprezentować swoich klientów przed sądami.

Oznacza to również, że kancelarie prowadzone przez "tylko" prawników nie chronią klientów wieloma zasadami, które stosować muszą radcowie prawni czy adwokaci.

Przede wszystkim chodzi tu o:

Każdy radca prawny jest prawnikiem, ale nie każdy prawnik jest radcą prawnym.

3. Kim jest radca prawny ?

Radca prawny to osoba posiadająca wyższe wykształcenie prawnicze (czyli prawnik), która zdała egzamin zawodowy tzw. egzamin radcowski, złożyła ślubowanie i została wpisana na listę radców prawnych.

By zostać radcą prawnym — prawnik, po zakończonych studiach prawniczych — musi kontynuować swoją edukację i praktykę prawniczą. W przypadku radców prawnych odbywa się to zazwyczaj poprzez aplikację radcowską, która aktualnie trwa trzy (3) lata.

Po zakończeniu aplikacji radcowskiej kandydat na radcę prawnego musi zdać bardzo trudny egzamin radcowski z kilku dziedzin prawa. Dopiero po zdaniu egzaminu radcowskiego i złożeniu ślubowania radca prawny może zostać wpisany na listę radców prawnych. Z tą chwilą uzyskuje uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego.

Ustawa o radcach prawnych przewiduje kilka wyjątków dla wysokiej klasy prawników jeśli chodzi o możliwość zostania radcą prawnym. Takie osoby nie muszą odbywać aplikacji bądź zdawać egzaminu radcowskiego. Są to m.in. doktorzy habilitowani nauk prawnych, adwokaci, sędziowie czy prokuratorzy.

Radca prawny może wykonywać zawód w ramach:

+ kancelarii radcy prawnego,

+ umowy zlecenia, B2B,

+ spółek osobowych lub cywilnych pod warunkiem, że ich wspólnikami są wyłącznie radcowie prawni, adwokaci lub inni wysoko wykwalifikowani prawnicy,

+ zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Można łączyć jedną lub kilka ww. form wykonywania zawodu.

Radca prawny może świadczyć usługi prawne zarówno na rzecz osób fizycznych jak i firm. Nie ma w tym zakresie żadnych ograniczeń.

Przed sądami radca prawny występuje w stroju urzędowym, czyli w todze z niebieskim żabotem.

Tytuł zawodowy "radca prawny" podlega ochronie prawnej. To, oznacza, że nie mogą się nim posługiwać osoby, które nie posiadają uprawnień radcy prawnego.

Każdy radca prawny jest członkiem samorządu zawodowego radców prawnych.  Aktualnie działa w Polsce 19 okręgowych izb radców prawnych. Największą z nich jest Okręgowa Izba Okręgowa Izba Radców Prawnych w Warszawie (OIRP Warszawa).

4. Radca prawny czym się zajmuje?

Głównym zadaniem radcy prawnego jest świadczenie pomocy prawnej, która polega na:

X udzielaniu porad prawnych, 

X sporządzaniu opinii prawnych,

X sporządzaniu różnego rodzaju umów, regulaminów czy pism prawniczych,

X reprezentowaniu klientów przed sądami:

>> cywilnymi,

>> rodzinnymi,

>> gospodarczymi,

>> pracy,i ubezpieczeń społecznych

>> karnymi,

>> KRS

>> ksiąg wieczystych

X występowaniu przed urzędami i sądami administracyjnymi,

X reprezentowaniu klientów przed prokuraturą, ZUS, US oraz innymi organami administracji publicznej 

X reprezentowaniu klientów w sprawach patentów i wzorów użytkowych, 

X prowadzeniu obsługi prawnej firm,

X obsłudze spółek, fundacji, stowarzyszeń, itp

Radcy prawni mogą występować zarówno przed sądami cywilnymi, pracy, gospodarczymi (w charakterze pełnomocnika) jak i przed sądami karnymi (w charakterze obrońcy dla oskarżonych lub podejrzanych, bądź pełnomocnika dla pokrzywdzonych). Możliwość występowania przed sądami karnymi nie dotyczy radców, ktorzy pozostają w stosunku pracy.

Więcej szczegółowych informacji o zawodzie radcy prawnego z odpowiedziami na najczęściej zadawane pytania znajdziesz na samym dole mojej strony głównej https://mendykamoniuszko.pl

5. Kim jest adwokat ?

Adwokat również jest magistrem prawa, który ukończył aplikację adwokacką, zdał egzamin adwokacki i został wpisany na listę adwokatów. Ustawa prawo o adwokaturze z przewiduje kilka wyłączeń, w których kandydat na adwokata nie musi odbywać aplikacji adwokackiej bądź zdawać egzaminu adwokackiego.

Tytuł zawodowy adwokata — tak jak i tytuł zawodowy radcy prawnego — również podlega ochronie prawnej.

Przed sądami adwokat występuje w todze z zielonym żabotem.

6. Kim jest mecenas?

Mecenas to zwrot typowo grzecznościowy, jakim tytułuje się radców prawnych bądź adwokatów. Nie jest uregulowany ustawowo i nie podlega ochronie prawnej.

7. Kim jest aplikant radcowski lub aplikant adwokacki?

Aplikant radcowski lub aplikant adwokacki to prawnik w trakcie nabywania uprawnień zawodowych radcy prawnego lub adwokata. By zostać aplikantem osoba, która ukończyła studia prawnicze, musi zdać egzamin na aplikację radcowską/adwokacką.

W trakcie aplikacji aplikant przygotowuje się do samodzielnego wykonywania zawodu radcy prawnego lub adwokata. Może też występować przed sądem w zastępstwie adwokatów i radców prawnych.

8. Radca prawny a adwokat — podobieństwa.

Aktualnie zawód radcy prawnego jak i zawód adwokata niewiele się różnią.

W takim samym stopniu radcowie prawni tak jak i adwokaci mogą:

X reprezentować klientów przed sądami (cywilnymi, rodzinnymi, karnymi, gospodarczymi, pracy, KRS), czyli działać w charakterze pełnomocnika lub obrońcy w sprawach karnych, wykroczeniowych lub dyscyplinarnych);

X reprezentować klientów przed sądami administracyjnymi oraz przed organami administracyjnymi (np. w postępowaniach podatkowych, ZUS itp.);

X reprezentować klientów na etapie przedsądowym (np. w sporach z kontrahentami, windykacji), w mediacjach i negocjacjach;

X reprezentować klientów w postępowaniach przygotowawczych i karnych (jako pełnomocnik pokrzywdzonych lub obrońca podejrzanych/oskarżonych, lub obwinionych);

X udzielać porad prawnych i konsultacji prawnych z różnych dziedzin prawa (np. z zakresu prawa pracy, umów, w sprawach rodzinnych, w sprawach cywilnych, w sprawach karnych, w zakresie prawa administracyjnego, prawa nieruchomości, prawa gospodarczego, prawa autorskiego itp);

X świadczyć pomoc prawną w zakresie sporządzania opinii prawnych;

X przygotowywać umowy różnego rodzaju (w sprawach pracowniczych, najmu nieruchomości, obrotu nieruchomościami, sprzedaży, dzierżawy, praw autorskich itp.);

X doradzać w zakresie przygotowywania dokumentacji korporacyjnej, pracowniczej, regulaminów, ogólnych warunków umów;

X sporządzać wezwania, wnioski i inne pisma;

X świadczyć stałą obsługę prawną dla przedsiębiorców 

X udzielać pomocy prawnej klientom indywidualnym.

Przedstawiciele obydwu profesji najczęściej świadczą usługi prawne w ramach kancelarii prawnych. 

To, w jakich formach radcowie i adwokaci mogą prowadzić kancelarie radców prawnych czy kancelarie adwokackie regulują ustawy (o radcach prawnych i prawo o adwokaturze).

Zgodnie z przepisami, radcowie prawni i adwokaci mogą świadczyć pomoc prawną w ramach jednoosobowych działalności gospodarczych (np. kancelaria radcy prawnego), spółek cywilnych (np. Kancelaria radców prawnych lub kancelaria radców prawnych i adwokatów), spółek jawnych, spółek komandytowych, spółek partnerskich. Dodatkowo radcowie prawni mogą wykonywać zawód radcy prawnego na podstawie umowy o pracę.

Zarówno zawód radcy prawnego jak i adwokata są zawodami zaufania publicznego.

To m.in. oznacza, że:

1. Muszą posiadać wysokie kwalifikacje zawodowe. Ścieżka dojścia do zawodu radcy prawnego oraz adwokata jest długa i skomplikowana. Wymaga ona od kandydatów na radców prawnych bądź adwokatów dodatkowych lat nauki i praktyki po uzyskaniu tytułu prawnika (magistra prawa).

2. Radcowie prawni i adwokaci są niezależni i samodzielni w wykonywaniu zawodów. Nikt np. nie może narzucić radcy prawnemu, by ten sformułował opinię prawną w sposób sprzeczny z przepisami prawa. To oznacza, że wszelkie naciski czy polecenia w tym zakresie nie będą wiążące dla radcy. Podobnie rzecz się ma z samodzielnością.

3. Radców prawnych / adwokatów łączy szczególna relacja z klientami oparta na wzajemnym zaufaniu, poufności i działaniu w interesie klienta.

4. Radcowie prawni i adwokaci ponoszą odpowiedzialność (dyscyplinarną i materialną) za błędy w świadczeniu usług prawnych.

5. Radcowie prawni i adwokaci mają obowiązek posiadania obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. W przypadku radców prawnych kwoty obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej w ostatnich kilku latach wynoszą: 110 000 EUR w ramach ubezpieczenia podstawowego i 30.000.000 EUR (ubezpieczenie uzupełniające).

6. Zawód radcy prawnego i zawód adwokata są regulowane ustawowo, a tytuły zawodowe radcy prawnego i adwokata podlegają ochronie prawnej.

7. Radcowie prawni i adwokaci mają obowiązek przestrzegania tajemnicy zawodowej oraz innych zasad wynikających z kodeksów etyki zawodowej.

9. Adwokat a radca prawny — różnice

W chwili obecnej zawód radcy prawnego nie różni się niczym jeśli chodzi o uprawnienia w zakresie świadczenia pomocy prawnej.

W przeszłości takie różnice istniały, jednak przez ostatnich kilkanaście lat radcowie prawni sukcesywnie uzyskiwali dodatkowe możliwości działania jak np. w zakresie reprezentowania stron w sprawach rozwodowych czy występowania w charakterze obrońcy w sprawach karnych czy karno-skarbowych.

Aktualnie różnice pomiędzy zawodem radcy prawnego i adwokata mają wymiar nieistotny z punktu widzenia interesu klienta.

Są to różnice polegające na:

>> kolorze żabotu togi, czyli stroju urzędowego, w jakim profesjonalni pełnomocnicy/obrońcy występują przed sądami (radcowie prawni mają togi z żabotem niebieskim, zaś adwokaci z żabotem zielonym),

>> możliwości pozostawania w stosunku pracy przez radcę prawnego,

>> faktycznej kwocie obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (kwoty aktualnego ubezpieczenia OC radców prawnych są wyższe niż kwoty ubezpieczenia adwokatów).

Warto wspomnieć, że wobec tak nieznacznych różnic pomiędzy zawodem radcy prawnego i adwokata — od kilku lat w samorządach obydwu profesji toczą się dyskusje na temat połączenia tych obydwu zawodów w jeden.

Od dłuższego czasu adwokatura czyni też starania nad umożliwieniem adwokatom zatrudniania ich na podstawie umowy o pracę.

10. Adwokat czy radca prawny kto jest lepszy?

Choć adwokat i radca prawny to dwa odrębne zawody, to zakres ich kompetencji do świadczenia pomocy prawnej jest identyczny.

Wiele osób błędnie sądzi, że radcowie prawni zajmują się sprawami cywilnymi, gospodarczymi, czy pracowniczymi, zaś adwokaci są od spraw karnych lub rodzinnych.

Nic bardziej mylnego!

Wśród radców prawnych jest wielu świetnych specjalistów od prawa karnego,  karno-skarbowego czy rodzinnego. Z bardzo dobrymi efektami radcowie prawni reprezentują klientów w sprawach o przestępstwa czy rodzinnych. Podobnie jest z adwokatami. Wśród przedstawicieli palestry również można znaleźć szereg osób zajmujących się spółkami czy sprawami podatkowymi.

Tytuł zawodowy radcy prawnego czy adwokata nie przesądza o konkretnej specjalizacji przedstawicieli tych profesji.

Z tego powodu odpowiedź na pytanie o to kto jest lepszy radca prawny czy adwokat powinna zależeć od szeregu innych czynników.  

Specjalizacja mecenasa jest kluczowa (o czym piszę niżej). Poza wiedzą merytoryczną i doświadczeniem – warto pamiętać    

11. Czym kierować się przy wyborze radcy prawnego? Jaką kancelarię prawną wybrać?

I. Weryfikacja mecenasa i kancelarii radcy prawnego

Na początek warto sprawdzić, czy prawnik, któremu chcesz powierzyć sprawę, jest radcą prawnym. Wskazówki jak sprawdzić radcę prawnego i kancelarię znajdziesz w artykule: Kancelaria radcy prawnego vs. kancelaria prawna.

II. Specjalizacja

Kluczową kwestią przy wyborze prawnika, powinna być jego specjalizacja w tematyce, której dotyczy nasz problem.

Przykładowo jeśli potrzebujemy wsparcia w zakresie prawa rodzinnego (np. w sprawie o rozwód, alimenty, czy kontakty)  – warto wybrać radcę prawnego, który specjalizuje się w sprawach rodzinnych.  Jeśli potrzebujemy obrońcy w sprawie karnej  – wybierzmy radcę prawnego, który zajmuje się sprawami karnymi. Jeśli poszukujemy pomocy prawnej w obszarze prawa podatkowego czy prawa gospodarczego – nasz wybór powinien paść na radcę prawnego, który na co dzień zajmuje się podatkami bądź  obsługą średnich przedsiębiorców.

Prawo to zbiór wielu różnych dziedzin, więc specjalizacja radcy prawnego w konkretnej tematyce jest częstokroć kluczem do naszego sukcesu. Jeśli więc mamy do czynienia ze sprawą spadkową, to szukajmy specjalisty, który zajmuje się sprawami spadkowymi regularnie, a nie z tzw. doskoku. W takim przypadku nie powinniśmy wybierać kogoś, kto jest świetny w prawie zamówień publicznych, a ze spadkami ostatnio miał do czynienia na studiach.

III. Doświadczenie i wykształcenie

Kolejnym istotnym kryterium, które warto brać pod uwagę przy wyborze radcy prawnego, jest doświadczenie i faktyczna praktyka prawnika w prowadzeniu konkretnych spraw bądź rozwiązywaniu problemów prawnych takich jak nasze.

Nawet najlepsze wykształcenie radcy prawnego (choć ono również jest ważne – o czym niżej) nie zastąpi praktycznego doświadczenia radcy prawnego, jakie nabył, prowadząc dziesiątki czy setki podobnych spraw. To kryterium jest szczególnie ważne w przypadku spraw sądowych.

Przed dokonaniem wyboru warto zatem zweryfikować ile spraw  podobnych do naszej – dany radca prawny przeprowadził.

Warto również sprawdzić  jakie wykształcenie ma radca prawny, któremu chcemy powierzyć sprawę. Absolwent renomowanej uczelni, który regularnie poszerza swoją wiedzę np. na studiach podyplomowych, kursach czy szkoleniach – będzie w stanie sprawniej zająć się tematem, w którym stale aktualizuje wiedzę. Informacje o wykształceniu radców prawnych zamieszczane są zazwyczaj na stronach internetowych kancelarii.

IV. Rekomendacje aktualnych i byłych klientów

Kolejną kwestią, na którą z pewnością warto zwrócić uwagę przy wyborze prawnika, są jego rekomendacje i oceny dokonywane przez aktualnych bądź byłych klientów.

Szanse na szybkie i pozytywne zakończenie sprawy rosną, jeśli do pomocy zatrudni się radcę prawnego o sprawdzonej renomie. Tę łatwo sprawdzić, weryfikując, chociażby opinie klientów w internecie. Ponadto, cały czas w tym zakresie dobrze funkcjonuje tzw. poczta pantoflowa. 

Zdecydowana większość klientów kancelarii prawnych to klienci z tzw. polecenia. Jeśli zatem Twoi znajomi, członkowie rodziny lub współpracownicy mieli do czynienia z podobnym do Twojego problemem prawnym – warto poprosić ich o polecenie prawnika, z usług, którego korzystali i są zadowoleni. W ten sposób masz dużo większe szanse na to, że Twoją sprawą zajmie się sprawdzony radca prawny, który równie dobrze zajmie się Twoją sprawą.

V. Lokalizacja kancelarii radcy prawnego

W przypadku spraw sądowych ważna jest też lokalizacja kancelarii, której powierzymy świadczenie pomocy prawnej w naszej sprawie. Jeśli nasza sprawa sądowa toczyć się ma np. w Krakowie – powierzmy zastępstwo procesowe miejscowemu radcy prawnemu.  Jeśli wiemy, że sprawa sądowa będzie prowadzona np. przez sąd w Warszawie – warto by prowadził ją radca prawny Warszawa.

Dlaczego tak? Mimo ujednoliconych procedur sądowych (cywilnych, karnych, administracyjnych) – zwyczaje panujące w poszczególnych sądach są różne. Najlepiej obeznani z praktyką danych sądów, wydziałów czy sędziów będą z pewnością Ci radcowie prawni, którzy w tych konkretnych sądach na co dzień świadczą zastępstwo procesowe.

Nie bez znaczenia jest też cena usług prawnych za świadczenie pomocy prawnej w sądach znacznie oddalonych od kancelarii prawnej. Jeśli radca prawny musi dojechać do sądu 300 czy 500 kilometrów i potem wrócić to cena za jego usługi zapewne będzie uwzględniać dodatkowe wydatki związane z podróżą, czy czasem na nią poświęconym.

W przypadku chęci uzyskania porady prawnej czy przygotowania umowy, pisma procesowego lub innych dokumentów – lokalizacja kancelarii prawnej nie ma aktualnie aż tak dużego znaczenia jak dawniej. Postęp technologiczny, jaki ma miejsce w ciągu ostatnich kilku lat – znacznie uprościł komunikację radców prawnych z klientami. Obecnie częstą praktyką jest korzystanie z usług prawnych zdalnie np. w formie e-porady prawnej (realizowanej przez wideokonferencje np. zoom, skype, kontakt telefoniczny czy mailowy).

VI. Cena usług prawnych

Ceny usług prawnych świadczonych przez radców prawnych są różne. W przypadku posiadania ograniczonego budżetu przeznaczonego na rozwiązanie problemu prawnego warto zdecydować się na pomoc tego radcy prawnego, któremu będziemy w stanie za nią zapłacić. To może wiązać się z koniecznością wyboru mniej renomowanego specjalisty, bądź ograniczonym zakresem usług, jakie będą składać się na pakiet oferowanej nam przez radcę prawnego pomocy. O całościowe koszty pomocy prawnej, bądź mechanizm ich wyliczania — warto wypytać radcę prawnego przy okazji pierwszego kontaktu.

VII. Pierwsze wrażenie i kontakt z radcą prawnym

Przed decyzją o powierzeniu radcy prawnemu sprawy — warto umówić się na osobistą wizytę w kancelarii radcy prawnego. Podczas takiego spotkania mamy  okazję zweryfikować podejście radcy prawnego do nas jako klienta, czy też otoczenie, w jakim radca prawny funkcjonuje na co dzień. Zasada "pokaż mi, gdzie pracujesz, a powiem Ci, kim jesteś" sprawdza się często również w przypadku kancelarii.

W czasie takiego spotkania jesteśmy możemy również stwierdzić czy nasze wyobrażenie o prowadzeniu sprawy wpisuje się w strategię procesową proponowaną przez radcę prawnego.  

Jeśli osobiste spotkanie nie jest konieczne, bo np. interesuje nas wyłącznie opinia prawna do wysłania on-line bądź przygotowanie umowy — warto mimo wszystko nawiązać wcześniej kontakt telefoniczny. W czasie rozmowy telefonicznej również jesteśmy w stanie ocenić podejście radcy prawnego do naszego problemu i dopytać o szereg szczegółów.  

Teoretycznie nie musimy lubić radcy prawnego, z którego usług korzystamy, jednak w praktyce istotne mogą okazać się jego cechy osobowości oraz nić porozumienia między nami. Jeśli nasza współpraca ma być owocna i komfortowa, musimy darzyć się nawzajem szacunkiem oraz zaufaniem.

Jeśli podczas pierwszego kontaktu, mamy wrażenie, że radca prawny nie traktuje nas tak jak byśmy tego chcieli - warto poszukać kogoś innego. Kogoś,  kto w naszej ocenie - podejdzie do naszego problemu z odpowiednim zaangażowaniem.

VIII. W przypadku przedsiębiorców – biznesowe podejście do powierzanych spraw i znajomość branży, w której funkcjonuje firma.

W przypadku usług prawnych dla firm – warto zdecydować się na prawnika, który poza specjalistyczną wiedzą – posiada również doświadczenie i kompetencje biznesowe.

Prawnika z biznesowym podejściem cechuje odpowiedni styl komunikacji, umiejętności interpersonalne oraz szeroki zakres wiedzy nie tylko prawniczej ale i z zakresu zarządzania  czy  finansów.

Dla radcy prawnego z biznesowym doświadczeniem ważne będzie nie tylko wygranie sprawy sądowej czy zapewnienie bezpieczeństwa prawnego w przygotowanej umowie, ale również rachunek ekonomiczny dla firmy związany z prowadzeniem sprawy czy też negocjowaniem konkretnych rozwiązań w umowie. Taki prawnik wraz z proponowaniem konkretnych rozwiązań brał będzie pod uwagę również ich skutki podatkowe bądź relacje z kontrahentami danego przedsiębiorcy.    

Ważna jest również znajomość przez prawnika branży danego przedsiębiorcy i jego otoczenia biznesowego. Znacznie upraszcza to i skraca proces np. negocjacji umów.